Ochrona przeciwpożarowa stanowi kluczowy element bezpieczeństwa w każdym budynku, zwłaszcza w obiektach zamieszkania zbiorowego. Definicję tego typu budynków oraz wymagania dotyczące ochrony przeciwpożarowej można znaleźć w  Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2015 poz. 1422). W rozporządzeniu omawiane są treści kategorii zagrożeń ludzi, zwane od ZL I do ZL V, które służą pogrupowaniu budynków i określeniu minimalnych wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej. W szczególności analizuje kategorię ZL V, obejmującą "obiekty zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do pozostałych kategorii". Do tej kategorii budynku należą między innymi motele oraz hotele.

Hotele, jako część tej kategorii, wymagają szczególnej uwagi ze względu na zróżnicowany czas pobytu gości. Statystyki (Turystyka w województwie mazowieckim w 2015 r, Główny Urząd Statystyczny, 13.05.2016) wskazują, że średni czas pobytu w turystycznych obiektach noclegowych wynosi nieco poniżej dwóch doby. Warto zauważyć, że hotele, które są klasyfikowane jako obiekty zamieszkania zbiorowego, muszą spełniać konkretne normy ochrony przeciwpożarowej, w tym stosować systemy sygnalizacji pożarowej, gdy liczba miejsc noclegowych przekracza 51.

W analizie zdarzeń pożarowych w hotelach i obiektach noclegowych w latach 2005–2010, opartej na danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej można zidentyfikować główne czynniki przyczyniające się do wybuchu pożarów. Najważniejsze czynniki to:

• Wady urządzeń elektrycznych i grzewczych (35%): wadliwe funkcjonowanie sprzętu elektrycznego oraz urządzeń grzewczych jest jednym z głównych czynników powodujących pożary w obiektach noclegowych.

• Nieostrożność (31%): wiele pożarów wywołuje ludzka nieuwaga, lekkomyślność lub niewłaściwe, nieostrożne zachowania.

• Podpalenia (12%): celowe podpalenia stanowią istotny odsetek przypadków, kiedy to osoby działają z premedytacją z zamiarem spowodowania pożaru. 

• Niewłaściwa eksploatacja urządzeń (11%): nieprawidłowe użytkowanie sprzętu elektrycznego i grzewczego, w tym użytkowanie niezgodne z zaleceniami producenta, również stanowi istotną przyczynę pożarów.

Analizując przepisy dotyczące wymagań przeciwpożarowych dla elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego, warto sięgnąć do wcześniej wspomnianego Rozporządzenia. Ustala ono, że wszystkie elementy meblowe trwale związane z konstrukcją budynku muszą być trudno zapalne. To dotyczy zarówno mebli, jak np. łóżek, jak i elementów dekoracyjnych, takich jak firany, zasłony czy wykładziny. Warto zauważyć, że materiały te powinny posiadać atesty trudno zapalności i niskiego wydzielania substancji szkodliwych podczas pożaru. Wszystkie elementy meblowe związane na stałe z substancją budynku muszą być trudno zapalne, a te wstawione mogą być wykonane ze standardowego materiału. Czyli zagłówek łóżka, przykręcony na stałe do ściany musi być z materiału trudno zapalnego, ale powieszony na listwach zaciskowych już nie musi.

Warto podkreślić, że hotele, jako obiekty przeznaczone na stały pobyt ludzi, są narażone na różnorodne zagrożenia, które mogą prowadzić do pożaru. Zgodnie z przepisami ochrony przeciwpożarowej, hotele powinny być wyposażone w urządzenia sygnalizacji pożarowej, takie jak czujki temperatury, dymu, płomienia oraz gazowe. Również systemy nagłaśniające, centrala z awaryjnym zasilaniem, czy cyfrowe systemy przeciwpożarowe, są kluczowe dla skutecznej ochrony przed pożarem.

Istotnym aspektem bezpieczeństwa w budynkach zamieszkania zbiorowego, zwłaszcza hotelach, jest znajomość budynku przez jego użytkowników. Często goście są tymczasowymi mieszkańcami, co może wpływać na ich orientację przestrzenną i świadomość dróg ewakuacyjnych. W przypadku pożaru, szybka i skuteczna ewakuacja staje się kluczowym elementem ochrony życia i mienia.

Co więcej, ważne jest także zrozumienie psychologii ludzi przebywających w hotelach. W sytuacji alarmu pożarowego, goście mogą być zdezorientowani, a ich reakcje mogą być różnorodne i czasem nawet trudne do przewidzenia. Dlatego ważne jest, aby personel hotelowy był odpowiednio przeszkolony w zakresie postępowania w przypadku pożaru oraz aby istniały skuteczne procedury ewakuacyjne. Procedury powinny obejmować szybkie weryfikowanie sytuacji, skoordynowaną ewakuację oraz dostarczenie niezbędnych informacji straży pożarnej. Goście powinni być również informowani o zasadach postępowania w przypadku pożaru podczas procesu zameldowania.

Zgodnie z Artykułem 4 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, obowiązek zapewnienia ochrony przeciwpożarowej spoczywa na właścicielu budynku. Jednak, zgodnie z Artykułem 4 ust. 1a, te obowiązki mogą być przejęte przez zarządcę na podstawie umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku badanego hotelu, gdzie najemca i właściciel byli odrębnymi podmiotami, pojawiły się trudności, gdyż stwierdzono nieprawidłowości dotyczące bezpiecznej ewakuacji.

Podsumowując, skuteczna ochrona przeciwpożarowa w budynkach zamieszkania zbiorowego, takich jak hotele, wymaga kompleksowego podejścia. Nie tylko techniczne aspekty systemów sygnalizacji pożarowej, ale także edukacja gości i odpowiednie szkolenie personelu są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych. Wdrażanie norm i przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej powinno być integralną częścią zarządzania każdym obiektem zamieszkania zbiorowego, zapewniając ochronę życia i mienia wszystkich użytkowników.

Lista kontrolna bezpieczeństwa pożarowego obiektu hotelowego:

1. Czy personel hotelowy jest przeszkolony w zakresie postępowania w przypadku pożar?

2. Czy hotel jest wyposażony w urządzenia ochrony przeciwpożarowej takie jak: czujnik dymu?

3. Czy są oznakowane wyjścia ewakuacyjne i punkt zbiórki ewakuacyjnej?

4. Czy w hotelu jest odpowiednia ilość gaśnic?

5. Czy budynek wyposażono w hydranty wewnętrzne i czy są one poddawane kontrolom i przeglądom technicznym?

6. Czy obiekt jest wyposażony w apteczki pierwszej pomocy?

7. Czy umieszczono instrukcję pierwszej pomocy?

8. Czy budynek jest wyposażony w  przeciwpożarowy wyłącznik prądu?

9. Czy miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic oznakowano znakami bezpieczeństwa?

10. Czy elementy meblowe są trudno zapalne?

11. Czy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego znajduje się w miejscu dostępnym dla prowadzących działania ratownicze?

Przykładowa lista kontrolna przygotowana przez fireshop.pl dostępna pod linkiem.